Radioen

On air

Notturno  |  Cyclorama - The Walls Have Ears

play_arrow Live
arrow_back_ios

E puer Wierder iwwer Wierder

Schantjen

headphones

4 min

Lauschteren play_arrow

An dëser Episod geet et ëm de Schantjen an d’Chrëschtkëndchen a firwat dat eent souzesoen eng falsch Verklengerungsform ass. Donieft schwätze mir och iwwer Orthografie an de Pluriel.


S: D'Caroline Döhmer ass Proff fir lëtzebuergesch Grammaire an Orthografie op der Uni Lëtzebuerg an erzielt eis – wéi den Numm vun der Emissioun et scho verréit – "e puer Wierder iwwer Wierder". Gudde Mëtteg Caroline!
C: Moien alleguer, moie Simon!
S: Wat hues de eis haut fir e Wuert matbruecht?
C: Haut dréit sech alles ëm de Schantjen.
S: A wat ass dorunner sou speziell?
C: Dass mer et hannen héieren, wéi wann et de -chen vun engem Diminutiv wier, et awer mat <j> geschriwwe gëtt.
S: Wat ass scho méi en Diminutiv?
C: Dat ass eng Verklengerungsform wéi Apel > Äppelchen, Bam > Beemchen oder Kand > Këndchen.
S: Bei Beemchen a Chrëschtkëndchen denken ech direkt u Chrëschtdag.
C: Jo, et ass wouer, mat der Zäitëmstellung an der Keelt ass et scho bal Dezemberfeeling. Mee zréck bei d’Orthografie vu ‘Schantjen’. Obwuel ech hannen ‘chen’ héieren, schreiwen ech et: S c h a n t j e n.
S: A firwat mat ‘j’?
C: Dat ass eng allgemeng Reegel am Lëtzebuergeschen, dass mer Wierder, déi am Franséischen -ier oder -illet hunn, am Lëtzebuergesche mat ‘j’ geschriwwe ginn.
S: Hues de do e puer Beispiller?
C: Ma aus dem ‘billet’ gëtt de Billjee, B i l l j e e. Aus dem ‘pompier’ gëtt de Pompjee, P o m p j e e. Do ass am Lëtzebuergeschen ëmmer de ‘j’.
S: A wann ech ‘Chantier’ soen an net ‘Schantjen’?
C: Dann ass dat och iwwerhaapt kee Problem an du kanns et schreiwe wéi am Franséischen: C h a n t i e r.
Et ass am Fong intressant, dass beim Wuert ‘Schantjen’ och sou eng Mëschform tëscht enger integréierter franséischer Form an engem Diminutiv ass. Well, wéi ech scho sot, kléngt et wéi de ‘chen’ beim Këndchen. An dass de ‘Schantjen’ awer iergendwéi als Diminutiv traitéiert gëtt, gesäit een och am Pluriel! Et ass ee Schantjen, zwee …
S: … Schantercher.
C: Richteg. A wann ech mer dee Pluriel do ukucken, dann ass et keen normale Pluriel, wou eng Endung -en oder -er bäikënnt, mee et ass en typeschen Dimininutivpluriel wéi bei Beemchen > Beemercher. Déi ercher-Form fënnt een am Fong just am Diminutiv.
S: A wéi schreift een de Pluriel elo?
C: S c h a n t e r c h e r. Hei da mat ‘ch’, well ech fir dee Pluriel kee franséischt Virbild méi hunn an hei éischter no deem ercher-Pluriel am Lëtzebuergesche kucken, dee mat ‘ch’ geschriwwer gëtt.
Mee sou gesinn, kann een och einfach Chantier soen. Oder Baustell. Mer hu jo oft de Choix am Lëtzebuergeschen.
S: Dat ass wouer. Da soe mer der merci, Caroline, a freeën eis op déi nächst Kéier!
C: Merci och! An d'Schlusswuert ass: Äddi!

mic_none

Presentéiert vum

Episoden

Schantjen

An dëser Episod geet et ëm de Schantjen an d’Chrëschtkëndchen, a firwat dat eent souzesoen eng falsch Verklengerungsform ass.
headphones

4 min

play_arrow

Joffer

An dëser Episod geet et ëm Jofferen, Jongfraen a Weltbiller aus de 50er-Joren
headphones

5 min

play_arrow

Landkaart

Et geet ëm Päiperleken, Betounungen a Flilleken.
headphones

4 min

play_arrow

Goût

Et geet ëm Inselen, Reformen a franséisch Hittercher
headphones

4 min

play_arrow

Zäitchen

An dëser Episod geet et ëm Wierder, déi just esou maachen, wéi wa se kleng a léif wieren.
headphones

4 min

play_arrow

Luxemburgistik

Wat steet eigentlech hanner de Wierder mat -istik, a wéi si si an der Luxemburgistik gelant?
headphones

4 min

play_arrow

Uhrzeigersënn

Haut dréit sech alles ëm den Uhrzeigersënn a Wierder, déi mer aus anere Sproochen iwwerhuelen
headphones

4 min

play_arrow

Witzbold

Haut geet et ëm d'Fro, wien eigentlech de '-bold' am 'Witzbold' ass
headphones

5 min

play_arrow

Witz

Dir kennt bestëmmt deen een oder anere Witz, meewësst Der och, wouhier d'Wuer 'Witz' kënnt?
headphones

5 min

play_arrow

Dosen

Wouhier kënnt dat Wuert? Et geet op eng Rees duerch verschidden europäesch Sproochen.
headphones

4 min

play_arrow

Minnech

Wësst Dir, wat e Minnech ass? Dir gëtt et hei gewuer.
headphones

4 min

play_arrow

léif

Et geet ëm d'Schreifweis an och ëm Urieden an der E-Mail.
headphones

5 min

play_arrow

Laser

Et geet ëm Ofkierzungen, déi awer ausgesi wéi normal Wierder.
headphones

5 min

play_arrow

Äddi

Dës Kéier kucke mir op Abschidsformelen, déi bal alleguer eppes mat Gott ze dinn hunn. Donieft gëtt et och nach e Schreiftipp.
headphones

4 min

play_arrow

Jean/Jang

Et geet ëm franséisch Wierder, déi eppes verléieren, a lëtzebuergesch Virnimm, déi eppes bäikréien.
headphones

5 min

play_arrow

Uhu

Et geet ëm grouss Vullen, Pech, de Grand-Duc a Lautmolerei.
headphones

4 min

play_arrow

hott an har

Saache leien hott an har, Leit fueren hott an har. Mee wat heescht eigentlech 'hott' a wat heescht 'har' a wat huet dat mat engem Plou ze dinn?
headphones

4 min

play_arrow

gäil

Et geet hei ëm d'Wuert “gäil” a seng Bedeitungen, well d'Nuance vu gäil ännert, ob een elo vun engem gäilen Typ oder engem gäilen Dessert schwätzt. Donieft geet et och ëm e gäile Buedem am Duden.
headphones

10 min

play_arrow