Radioen

On air

Mëttesrascht  |  Caroline Polachek - Welcome To My Island

play_arrow Live
arrow_back_ios

E puer Wierder iwwer Wierder

Luxemburgistik

headphones

4 min

Lauschteren play_arrow

D'Caroline Döhmer erkläert, wat hanner de Wierder mat -istik steet, wéi si an der Luxemburgistik gelant sinn an zanter wéini ee Lëtzebuergesch ka studéieren.


S: D'Caroline Döhmer ass Proff fir lëtzebuergesch Grammaire an Orthografie op der Uni Lëtzebuerg an erzielt eis – wéi den Numm vun der Emissioun et scho verréit – "e puer Wierder iwwer Wierder". Gutte Mëtteg Caroline!
C: Moien alleguer, moie Simon!
S: Wéi ee Wuert hues de eis haut matbruecht?
C: Haut geet et ëm meng Hausdisziplin, anzwar d'Luxemburgistik.
S: Dat héiert zwar net oft als Begrëff, éierlech gesot.
C: Dat läit natierlech och dorunner, dass et e klengt a vrun allem en éischter neit Fach ass, an deem d'Leit vrun allem hei zu Lëtzebuerg fuerschen an ausgebilt ginn, fir zum Beispill Lëtzebuergeschproff am Lycée ze ginn.
S: A, do ginn et carement Proffen, déi genee dat studéiert hunn?
C: Jo, et ass e Fach fir sech, eis Luxemburgistik, an där – wéi an anere Sproochen och – Literatur, Linguistik an och Kultur enseignéiert ginn, vun de klasseschen Auteure bis bei grammatesch Analysen.
S: An du hues dann och Luxemburgistik studéiert?
C: Net ganz, ech hu Germanistik studéiert, well et an der Zäit dat méi bekannt Fach war an ech och deemools net wosst, dass ech da géif an der lëtzebuergescher Linguistik landen. Ech sinn ausgebilt Germanistin mam Schwéierpunkt Variatioun a Wandel vun der däitscher Sprooch an ech hu mech, och schonn deemools am Studium, ëmmer méi intensiv mat der lëtzebuergescher Grammaire, vrun allem mam Sazbau auserneegesat. An dat hunn ech dann och a menger Dokteraarbecht am Detail analyséiert.
S: A wéi war do den Titel?
C: Aspekte der luxemburgischen Syntax. Kann ee fir näischt als PDF downloaden! Mee zréck bei eist Wuert 'Luxemburgistik'. Do ass de Wuertdeel -istik dran. Kenns de vläit nach e puer Wierder, déi hannen -istik hunn?
S: ___
C: Déi sinn einfach oft an engem wëssenschaftleche Kontext. Et ass einfach eng generell Wëssenschaftsbezeechnung fir alles, wat mat deem Fach zesummenhänkt. Dat kenne mer vrun allem aus de Sproochefächer op Universitéiten: Spuenesch ass Hispanistik, Däitsch ass Germanistik, Englesch ass Anglistik. Mee och Saache wéi Komparatistik.
S: A kënnt dat aus dem Latäin?
C: Do gëtt et verschidde Pisten, also keng eendeiteg Erklärung. Warscheinlech huet d'Lëtzebuergescht déi Formen aus dem Däitschen, an d'Däitscht huet déi Formen aus dem Franséischen, wat aus dem Latäin kënnt an déi hunn et warscheinlech aus dem Griicheschen. Du gesäis, et si méi Sproochen a méi Etappe bedeelegt, dofir ass et hei schwéier soen.
S: Ech mengen, oft erwaart een eng eendeiteg Äntwert, mee um Enn ass et awer méi komplizéiert.
C: An dat Komplizéiert gesäit een am Fong dann eréischt richteg, wann ee sech mat de Saache beschäftegt. De Studium vun der Lëtzebuerger Sprooch a Literatur ass op alle Fall d'Luxemburgistik. Fënns de dat e gudde Begrëff?
S: ____
C: Mer haten och schonn driwwer nogeduecht, wat alternativ Begrëffer wieren an do hätt e vläit eng Form wéi Lëtzebuergistik? Mee iergendwéi rëtscht dat net sou gutt. An en Iwwerbegrëff wéi 'Lëtzebuerger Studien' wierkt sou onprezis.
S: Mee et ass jo och e jonkt Fach.
C: Genee. A mer bilde réischt säit 2006 Luxemburgisten a Luxemburgistinnen aus, déi dat dann am Haaptfach studéieren.
S: An do kann ee sech normal aschreiwen?
C: Du muss just eng Première hunn, da kanns de dech an eise Bachelor mat der neier Filière Luxemburgistik aschreiwen oder du hues schonn e Bachelor of Arts, da kanns de direkt mam Master starten. Virausgesat, et huet een eng mammesproochlech Kompetenz am Lëtzebuergeschen.
S: An da gëtt e wat?
C: Lëtzebuergeschproff am Lycée, am INL, Wëssenschaftler oder et schafft een am Kulturberäich. Méi Informatiounen iwwer de Studium fënnt een op der Säit vun der Uni Lëtzebuerg.
S: Da soe mer dir, als Vertriederin vun der Luxemburgistik, e grousse Merci a freeën eis op déi nächst Kéier!
C: Merci och! An d'Schlusswuert ass: Äddi!

mic_none

Presentéiert vum

Episoden

Joffer

An dëser Episod geet et ëm Jofferen, Jongfraen a Weltbiller aus de 50er-Joren
headphones

5 min

play_arrow

Landkaart

Et geet ëm Päiperleken, Betounungen a Flilleken.
headphones

4 min

play_arrow

Goût

Et geet ëm Inselen, Reformen a franséisch Hittercher
headphones

4 min

play_arrow

Zäitchen

An dëser Episod geet et ëm Wierder, déi just esou maachen, wéi wa se kleng a léif wieren.
headphones

4 min

play_arrow

Luxemburgistik

Wat steet eigentlech hanner de Wierder mat -istik, a wéi si si an der Luxemburgistik gelant?
headphones

4 min

play_arrow

Uhrzeigersënn

Haut dréit sech alles ëm den Uhrzeigersënn a Wierder, déi mer aus anere Sproochen iwwerhuelen
headphones

4 min

play_arrow

Witzbold

Haut geet et ëm d'Fro, wien eigentlech de '-bold' am 'Witzbold' ass
headphones

5 min

play_arrow

Witz

Dir kennt bestëmmt deen een oder anere Witz, meewësst Der och, wouhier d'Wuer 'Witz' kënnt?
headphones

5 min

play_arrow

Dosen

Wouhier kënnt dat Wuert? Et geet op eng Rees duerch verschidden europäesch Sproochen.
headphones

4 min

play_arrow

Minnech

Wësst Dir, wat e Minnech ass? Dir gëtt et hei gewuer.
headphones

4 min

play_arrow

léif

Et geet ëm d'Schreifweis an och ëm Urieden an der E-Mail.
headphones

5 min

play_arrow

Laser

Et geet ëm Ofkierzungen, déi awer ausgesi wéi normal Wierder.
headphones

5 min

play_arrow

Äddi

Dës Kéier kucke mir op Abschidsformelen, déi bal alleguer eppes mat Gott ze dinn hunn. Donieft gëtt et och nach e Schreiftipp.
headphones

4 min

play_arrow

Jean/Jang

Et geet ëm franséisch Wierder, déi eppes verléieren, a lëtzebuergesch Virnimm, déi eppes bäikréien.
headphones

5 min

play_arrow

Uhu

Et geet ëm grouss Vullen, Pech, de Grand-Duc a Lautmolerei.
headphones

4 min

play_arrow

hott an har

Saache leien hott an har, Leit fueren hott an har. Mee wat heescht eigentlech 'hott' a wat heescht 'har' a wat huet dat mat engem Plou ze dinn?
headphones

4 min

play_arrow

gäil

Et geet hei ëm d'Wuert “gäil” a seng Bedeitungen, well d'Nuance vu gäil ännert, ob een elo vun engem gäilen Typ oder engem gäilen Dessert schwätzt. Donieft geet et och ëm e gäile Buedem am Duden.
headphones

10 min

play_arrow