E puer Wierder iwwer Wierder

Wësst Dir, wat e Minnech ass? Egal ob jo oder nee, an dëser Episod gitt Dir gewuer, wat Päerd mat Abstinenz a Relioun ze dinn hunn.


S: D'Caroline Döhmer ass Proff fir lëtzebuergesch Grammaire an Orthografie op der Uni Lëtzebuerg an erzielt eis – wéi den Numm vun der Emissioun et scho verréit – "e puer Wierder iwwer Wierder". Gutte Mëtteg Caroline!
C: Moien alleguer, moie Simon!
S: Haut dréit sech alles ëm de Minnech. An ech muss der ganz éierlech soen, ech hu keng Anung, wat dat bedeit.
C: A genee dofir sinn ech haut hei. Et ass nees e Begrëff aus der Päerdswelt, mee ech hunn en einfach immens gär, well d'Geschicht hannert dem Begrëff an och hannert der Schreifweis eng ganz intressant ass.
S: Dann erziel eis mol eppes iwwer de Minnech!
C: Fänke mer mol ganz vu vir un: Wann ee Päerd hält, dann trennt een se no Geschlecht. Et gëtt Hengschten, déi männlech, a Mieren, déi weiblech. Well en Hengscht awer dacks voll am Jus ass an deelweis och dominant oder komplizéiert ka sinn, ass et üblech, dass männlech Päerd, wann se net an der Zuucht aktiv solle sinn, kastréiert ginn. Dat geschitt meeschtens am Alter vun 2 Joer, also éier se iwwerhaapt ageridde ginn. Dat ass en Agrëff, dee ganz dacks gemaach gëtt. Op déi Manéier kann een dann nämlech och Päerd zesummen am Grupp halen, well d'Mieren dann net méi gedeckt kënne ginn.
S: A wéi heescht elo scho méi dat kastréiert Päerd?
C: Dat heescht am Lëtzebuergesche Minnech. Et ass och an all Sprooch anescht: Wallach, hongre, gelding.
S: Orthografie a Päerd, dat ass dach denges!
C: Genee dofir hunn ech mer dat Wuert erausgesicht! De Minnech ass intressant, well ech schreiwen et hanne mat -ch, well et sech vum "Mönch" ofleet, also vum Member vun engem chrëschtleche Männerorden.
S: Lo trauen ech mech guer net ze froen, mee déi ware jo awer net kastréiert?
C: Nee, dat net, du mengs vläit Eunuchen oder Kastraten, déi goufe jo zum Deel kastréiert, fir dass se hir hell Stëmmen och behalen, wa se am Chouer sangen. Mee zréck bei d'Päerd, et geet hei drëm, dass de Minnech en abstinent Liewe féiert, also ouni Sexualitéit, woubäi de Mönch sech aktiv dergéint entscheet an dat kastréiert Päerd einfach guer kee Sexualtrib méi huet.
E Minnech ass am Ëmgang oft e ganz léift an treit Päerd, well se eeben hormonell méi calme sinn, wat bei engem Déier vu ronn 500 kg vläit eng ganz praktesch Eegenschaft ass. Woubäi et natierlech och ganz léif Hengschten an och rotzfrech oder schlecht erzu Minneche gëtt.
S: Awer am Däitsche schwätzt een net vun engem Mönch, wann e Päerd kastréiert ass?
C: Dat hunn ech op d'mannst nach ni héieren, do seet ee "Wallach". Ech hunn awer bei der Recherche erausfonnt, dass eng kastréiert männlech Geess am Däitschen och "Mönch" genannt gëtt.
S: Kënne mer nach weider mat Päerdstheeme rechnen an eiser WiWi-Rubrik?
C: Vu dass ech Päerdsmënsch a Linguist sinn, kann ech jo ganz kloer Jo drop äntwerten. Nach e klenge Päerdswitz zum Schluss: Wann de Kapp vum Päerd no Norde weist, wouhi weist dann de Schweif?
S: No Süden?
C: Nee, no ënnen.
S: Haha.
C: Do fält mer an, d'Etymologie vu "Witz" ass och super intressant, mee dat kënnt dann an enger anerer Episod.
S: Ouni Witz, do freeën ech mech drop! Merci a bis geschwënn, Caroline.
C: Merci och! An d'Schlusswuert ass: Äddi!

Episoden